(Thethaovanhoa.vn) - Chín năm lăn lộn tại chiến trường Nam bộ, Lâm Tấn Tài là phóng viên mũi nhọn của Thông tấn xã Giải phóng, khi ở Trung ương cục, hoặc ở bên Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, khi theo bộ đội về đồng bằng, xâm nhập thành phố như một biệt động quân.
Một số ý kiến cho rằng, những bức ảnh được Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước hầu hết có nguồn gốc từ ảnh báo chí với đối tượng là con người, là sự kiện, sự việc trong xã hội; sử dụng phương pháp phóng sự ghi thực và tác giả là các nhà báo. Như vậy sao có thể gọi là ảnh nghệ thuật?
Tết Mậu thân 1968, Lâm Tấn Tài đi theo tiểu đoàn 6 Quyết thắng, chụp cảnh quân và dân ta nổi dậy tấn công vào khu vực chùa Ấn Quang, Tây Bắc Sài Gòn. Khi đang chụp, anh bị mảnh đạn găm vào mắt. Đồng đội và nhân dân tìm cách đưa vào bệnh viện Chợ Rẫy, khi ấy thuộc chính quyền Sài Gòn, cứu chữa. Việc một “nhà báo Việt cộng” nhập viện của đối phương mổ mắt bị trúng đạn là một câu chuyện ly kỳ như một giai thoại.
Khi lành vết thương, anh lại theo đường dây trở ra căn cứ. Ngày thi hành Hiệp định Paris, với danh nghĩa phóng viên TTXGP thuộc Chính phủ Cách mạng lâm thời, Lâm Tấn Tài đi cùng phái đoàn quân sự bốn bên chụp hoạt động của các phái đoàn và cảnh quân đội Mỹ lũ lượt kéo nhau lên máy bay rút về nước.
Ngày 30/4/1975, anh theo bộ đội vào giải phóng Sài Gòn. Bức ảnh Thần tốc tiến về Sài Gòn của anh được chụp trong giờ phút lịch sử sau 30 năm mong đợi, nhân dân Sài Gòn đổ ra hai bên đường mừng đón quân Giải phóng. Ngày hôm đó, mấy chục nhà quay phim, chụp ảnh gặp nhau tại Dinh Độc Lập. Niềm vui giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước nghẹn ngào trào dâng trong ống kính của họ.
Nhà báo Lâm Tấn Tài (người đứng bìa phải) đang theo dõi truyền tin bài về cứ
Sau ngày thống nhất đất nước, Lâm Tấn Tài xuất bản hai cuốn sách ảnh về chiến tranh. Cuốn Đường Hồ Chí Minh nói về đường mòn Trường Sơn từ thuở heo hút đi bộ đến lúc dài rộng đưa được cả xe vận tải các loại và xe tăng tới tận Dinh Độc Lập. Cuốn Ảnh thời chiến tập hợp những bức ảnh tâm đắc về những kỷ niệm chiến tranh, bạn bè, đồng đội, đồng chí… như tập hồi ký trong 9 năm công tác tại chiến trường của anh.
Từ những tấm ảnh trong hai cuốn sách trên, gia đình Lâm Tấn Tài và Hội nhiếp ảnh TP HCM đã chọn ra một cụm tác phẩm năm bức ảnh đăng ký Giải thưởng Nhà nước. Năm bức ảnh như năm cột mốc chạy dọc theo thời gian công tác của Lâm Tấn Tài, gắn liền với các sự kiện mang dấu ấn của lịch sử chiến tranh chống Mỹ cứu nước của nhân dân miền Nam anh hùng: Công binh mở đường Trường Sơn cho xe qua; Vượt Trường Sơn; Biệt động Sài Gòn; Hiệp định Paris 1973, Mỹ rút quân; Thần tốc tiến về Sài Gòn.
Tên các bức ảnh chân xác, ngắn gọn, đã gợi mở cho người xem phần nào vị trí, tầm vóc của sự kiện và ý nghĩa của các bức ảnh. Cách viết cụ thể, xúc tích kiểu thông tấn lại có ấn tượng và sức nặng nhiều hơn các ngôn từ bóng bẩy.
Công binh mở đường Trường Sơn cho xe qua. Ảnh: Lâm Tấn Tài
Trong ngày vui chiến thắng giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Lâm Tấn Tài và nhiều nhà nhiếp ảnh chẳng thể nghĩ, chiếc máy ảnh là cái duyên đưa họ đến với cuộc hội ngộ lịch sử cùng các đồng môn nhiếp ảnh năm xưa giữa Sài Gòn. Chiến thắng này quá lớn lao, ngợp tràn tất cả. Điểm lại có thể thấy, ngày vui ấy có Vũ Tạo, Hứa Kiểm, Lâm Tấn Tài, Nguyễn Đặng… Cái lớp học ngắn ngày của TTXVN thuở ấy đã giúp họ đi xa đến vậy. Lớp ấy có mấy người thầy truyền nghề đầy nhiệt huyết: Nguyễn Văn Phú, Phạm Vũ Thực, Văn Khiêm…, luôn mong mỏi học trò của mình chụp được người thật, việc thật, tốt nhất, hay nhất, chứ chưa nghĩ tới những giải thưởng cao quý như hôm nay.
Cuộc chiến anh hùng đã nâng tầm dân tộc Việt Nam trên trường quốc tế. Và cũng chính cuộc chiến ấy đã ghi nhận những đóng góp tuyệt vời của thầy trò nhiếp ảnh thông tấn với nghệ thuật nhiếp ảnh Việt Nam.
C.C.T