(Thethaovanhoa.vn) - Trong khuôn khổ Festival hoa Đà Lạt 2019, một không gian văn văn hóa dân tộc Mạ, K’Ho, Chu Ru (những dân tộc thiểu số bản địa tại Lâm Đồng) đã được phục dựng bên bờ hồ Xuân Hương - không gian chính của chương trình Festival.
Từ ngày 20 – 24/12/2019, Festival hoa Đà Lạt lần thứ VIII – năm 2019 với chủ đề “Đà Lạt và Hoa” sẽ diễn ra tại thành phố Đà Lạt, thành phố Bảo Lộc và một số địa phương trong tỉnh Lâm Đồng. Đây là thông tin được công bố tại buổi họp báo giới thiệu Festival hoa Đà Lạt lần thứ VIII – năm 2019 do UBND tỉnh Lâm Đồng tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 25/10.
Đây là một phần trong công trình nghiên cứu và sưu tầm của nhà báo, nhà dân tộc học Đinh Thị Nga và cũng là ngôi Nhà Dài duy nhất ở Nam Tây Nguyên còn lại đến ngày nay. Đây chính là hoạt động thiết thực góp phần quảng bá, bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể đang ngày càng mai một.
Những ngày đầu tháng 12/2019, bên bờ hồ Xuân Hương, một nhóm thợ đang say sưa dựng lại một ngôi Nhà Dài của người Mạ. Ngôi Nhà Dài sẽ là nơi triển lãm ảnh, công cụ lao động và công diễn một số hoạt động trong đời sống của đồng bào dân tộc Mạ, K’Ho và Chu Ru, từ ngày 20/12/2019 đến ngày 2/1/2020.
Theo nhà dân tộc học Đinh Thị Nga: “Ngôi nhà do gia đình già làng Điểu K’Banh và gia đình em rể Điểu K’Rư làm cách đây 50 năm ở Buôn Go, huyện Cát Tiên (Lâm Đồng). Cột nhà được làm từ cây gỗ mun nên ngôi nhà có thể tồn tại trên 200 năm. Đặc biệt, cách làm Nhà Dài truyền thống của người Mạ đến nay còn rất ít người biết làm, họ dùng tay để đo kích thước”.
Ngôi nhà dài truyền thống của người Mạ đang được dựng lại bên bờ hồ Xuân Hương chuẩn bị cho không gian Mạ, K’Ho, Chu Ru trong Festival Hoa 2019. Ảnh: T.Vân/lamdong.gov.vn
Một trong những đặc trưng riêng của người Mạ chính là ngôi Nhà Dài - nơi cộng cư của 3-4 thế hệ. Cứ mỗi thành viên trong Nhà Dài lập gia đình, đôi vợ chồng trẻ phải tự vào rừng chặt cây làm cột, lấy lá mây kết mái, làm vách từ tre rừng..., để nối vào với ngôi nhà của ông bà, bố mẹ... Mỗi cặp vợ chồng có riêng một bếp lửa và 1 nhà kho đựng lúa ở ngoài Nhà Dài. Dù có 9-10 cặp vợ chồng, nhưng trong Nhà Dài chỉ có một bàn thờ thần mặt trời, một bàn thờ thần mặt trăng, một cây nêu uống rượu.
Trong ngôi Nhà Dài còn lại của người Mạ, các hoạt động mô phỏng sinh hoạt truyền thống của người dân sẽ được tái hiện như: dệt vải, nhuộm vải bằng lá cây rừng, làm gốm, thử rượu, nướng khoai, bắp... cùng những âm thanh cồng chiêng rộn ràng do chính đồng bào Mạ, K’Ho, Chu Ru trình diễn... Một kho lúa truyền thống của người Mạ cũng được tái hiện cạnh Nhà Dài.
Trong bộ sưu tập của nhà dân tộc học Đinh Thị Nga, có rất nhiều dụng cụ phát ra âm thanh. Đó là những dải tua treo trên cây nêu, các dụng cụ đuổi chim, đuổi thú... phát ra âm thanh lách cách lạ tai khi chúng được gió đẩy chạm vào nhau. Ngoài ra, không gian văn hóa sẽ trưng này các sản phẩm dệt thổ cẩm, từ những mảnh khố, váy; đến tấm đắp, áo... với màu sắc sặc sỡ và nhiều kiểu hoa văn truyền thống như hình nhà, hình thú, hình cây, hình côn trùng... gần gũi với đời sống và gắn bó tự nhiên với đồng bào.
Cùng với nhà dân tộc học Đinh Thị Nga, nhiếp ảnh gia, nhà báo Nguyễn Hoài Linh sẽ triển lãm bộ ảnh lấy cảm hứng từ đời sống dân dã của 3 tộc người Mạ, K’Ho, Chu Ru.
Điều đặc biệt nhất trong không gian Mạ, K’Ho, Chu Ru và ngôi Nhà Dài truyền thống chính là sự xuất hiện của các nghệ nhân, các già làng, các cựu chiến binh đến từ Buôn Go (thị trấn Cát Tiên), Đồng Nai Thượng và Tiên Hoàng (của huyện Cát Tiên) tham gia công diễn một số nghề truyền thống và biểu diễn cồng chiêng.
Đặng Tuấn/TTXVN