(Thethaovanhoa.vn) - Tết Hàn thực diễn ra ngày 3/3 âm lịch hàng nằm. Vào ngày này, người Việt dùng bánh trôi - bánh chay làm mâm cỗ cúng Tết Hàn thực tổ tiên, với ý nghĩa tượng trưng đó là những thức ăn nguội - hàn thực.
Nguyên liệu:
Chuẩn bị bột:
Trộn bột gạo theo tỉ lệ 8 nếp, 2 tẻ với một chút muối. Nếu xay bột ướt, bọc bột vào bịch vải dày, treo lên cho ráo nước. Treo đến chừng nào bột không nhỏ nước nữa, mở bịch thấy bột không dính vào thành túi, bóp thử thấy bột kết mịn, không dính tay hoặc vỡ rời là được.
Nếu xay bột khô, châm nước nhồi cho tới khi nào bột kết mịn, dẻo, không bám tay thì bỏ vô bao nilon ủ chừng 30 phút là có bột làm bánh.
Hiện nay, có thể chọn cách ra chợ mua bột làm sẵn. Trong những ngày gần Tết Hàn thực, ngoài chợ rất sẵn hàng bán bột để làm bánh.
Bột này dùng được cho cả bánh trôi và bánh chay, nên tùy liều lượng bánh mà chia bột ra làm hai phần, phần làm bánh trôi, phần làm bánh chay.
Nguyên liệu làm bánh trôi, bánh chay. Ảnh: Internet
Đường: Đường ăn với bánh trôi là đường phên (phèn).Chọn đường màu cánh gián nhạt nấu sẽ mau hơn. Mua đường về thì cho vào tô, dùng màng bọc thực phẩmđậy lại khoảng 2 tiếng cho đường đủ ướt. Sau đó mới bắt đầu chặt cục đường ra thành từng viênhạt lựu,nhỏ độ đầu ngón tay út.
Vừng trắng: Rang nhanh, đều tới khi nào chuyển màu vàng nhạt thì tắt lửa, rang thêm vài nhát rồi trút ra dĩa, giàn trải vừng ra thành lớp mỏng.
Bột sắn dây/ bột năng: 1 muỗng cafe, hòa tan trong nước.
Gừng tươi: Giã nhuyễn, vắt lấy nước gừng.
Tinh dầu hoa bưởi: Vài giọt.
Dừa nạo sợi:1 chén.
Đậu xanh: Đậu xanh đem đãi vỏ, ngâm nước lạnh tầm 3 tiếng cho nở. Trộn đậu với chút muối rồi đem hấp chín, sau đó chia ra một nửa để nguyên, nửa còn lại giã mịn, trộn với 1 muỗng cafe mè rang, rồi vo thành từng viên làm nhân của bánh chay.
Thực hiện:
Bánh trôi:
- Dùng phần bột dự tính làm cho bánh trôi, ngắt từng cục bột to cỡ lóng ngón tay cái, vo tròn rồi ấn bẹp trong lòng bàn tay, sau đó đặt viên đường bằng đầu ngón út vào giữa cục bột, rồi đậy các mí bột ôm lại, xoe lại cho thành viên tròn. Lưu ý chỉ xoe nhẹ nhàng 1 vòng, kẻo bánh bị nát khi luộc. Lần lượt làm cho hết lượng bột dự tính làm bánh trôi.
- Chuẩn bị nồi lớn, cho nước vào nấu sôi già rồi thả nhẹ nhàng lần lượt từng viên bánh vào. Vặn nhỏ lửa đun cho tới khi bánh chín nổi lên trên mặt nước, thì đợi chừng 15 giây cho đường tan hết (lưu ý là bánh trôi phải nấu cho đường trong nhân bánh tan ra ăn mới ngon).
- Vớt bánh ra cho ngay vào tô nước lạnh, để bánh không bị dính nhau. Ngâm bánh trong nước lạnh tới khi nào bánh nguội hẳn rồi thì vớt ra xếp lên dĩa.
- Rắc một ít vừng rang lên đĩa bánh.
Bánh trôi
Bánh trôi ngũ sắc
Vài năm trở lại lại đây, bên cạnh cách làm truyền thống, nhiều chị em còn sáng tạo làm bánh trôi, bánh chay ngũ sắc với nhiều hương vị mới để dâng lên tổ tiến trong ngày Tết Hàn thực.
Chuẩn bị nguyên liệu
Nguyên liệu chuẩn bị như món bánh trôi, bánh chay nước thông thường, có thêm các nguyên liệu tạo màu.
- Cách tạo màu ngũ sắc cho bột: Để có màu xanh, có thể dùng nước lá nếp xay lọc trộn bột hoặc dùng bột trà xanh hoặc nước lá giềng; màu đỏ dùng bột gấc, gấc tươi; màu nâu là cafe đen pha phin; màu vàng hạt dành dành; màu tím nước lá cẩm.
- Nếu không sẵn màu tự nhiên và ngại vị bột thay đổi các bạn có thể dùng màu thực phẩm cho đẹp mắt. Lưu ý dùng ít mầu để khi bột chín mầu bánh tươi và không bị thâm, chóe.
- Vừng trắng rang vừa vàng tới là tắt lửa, dùng sức nóng còn lại đảo tiếp là được. Sau khi vừng vàng như ý đổ ngay ra đĩa lót giấy, dàn mỏng.
Bánh trôi, bánh chay ngũ sắc. Ảnh: Internet
Bánh chay:
- Phần bột dùng làm bánh chay cũng ngắt ra từng viên bột như bước đầu tiên khi làm bánh trôi, nhưng viên to gấp đôi. Cũng xoe tròn, ấn dẹp, nhét nhân vào rồi đậy lại và xoe tròn lại, nhưng thay vì làm nhân đường phên thì dùng nhân đậu xanh đã làm ở trên. Còn hình dạng của bánh thì bạn có thể để tròn, hoặc ấn dẹt ở giữa cho lõm xuống, dễ ăn và cũng dễ chín hơn.
- Có thể nấu bánh cùng lúc với bánh trôi. Nguyên tắc cũng là khi bánh nổi lên thì vớt ra cho ngay vào nước lạnh đến khi nguội… sau đó gắp ra để riêng.
* Làm phần nước đường ăn với bánh chay:
Bánh chay không ăn khô như bánh trôi, mà phải nấu nước đường.
Chuẩn bị nồi nấu lượng nước đủ để làm bánh, nấu sôi rồi thả đường phèn vào khuấy tan. Nếm thử có vị ngọt thanh là được. Nước sôi thì trút bột sắn dây đã hòa tan vào, vừa trút vừa khuấy đều. Tới khi nước sôi trở lại, trong veo, sánh nhẹ, thì cho một muỗng nước gừng vào khuấy lên. Nước đường cho bánh chay sẽ có dạng sánh nhẹ, vị ngọt thanh dịu thoang thoảng mùi gừng.
Bánh chay. Ảnh: Internet
Trình bày:
- Bánh trôi xếp trên đĩa tròn, xếp kín đĩa.
- Bánh chay theo truyền thống chỉ cho vào 3 viên trong 1 bát. Gắp 3 viên bánh xếp vào bát sau đó đổ nước vào ngập bánh. Lại rắc tiếp một ít đậu xanh nguyên hạt lên. Lúc sắp ăn thì rắc vừng rang, dừa, tinh dầu bưởi vào cho thơm.
T.N
Lễ vật cúng ngày Tết Hàn Thực gồm: Hương, hoa, trầu cau và 5 (hoặc 3) bát bánh trôi, 3 (hoặc 5 bát) bánh chay được bày trang trọng lên ban thờ tổ tiên.
Có xuất xứ từ Trung Quốc, Tết Hàn Thực - vào ngày mồng 3 tháng ba âm lịch hàng năm - đã trở thành một ngày Tết không thể thiếu trong năm của người Việt Nam theo phong tục cổ truyền, vào ngày này, người Việt thường làm bánh trôi, bánh chay, nấu xôi chè lễ Phật và cúng gia tiên.