(Thethaovanhoa.vn) - Để góp phần ngăn chặn sự gia tăng của dịch COVID-19 trong thời điểm hiện nay, ngày 30/3, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao đã có hướng dẫn áp dụng pháp luật và tổ chức xét xử đối với một số hành vi vi phạm pháp luật phổ biến có đủ yếu tố cấu thành tội phạm trong phòng, chống dịch.
Nhiều ý kiến nhận định dù không phải là quốc gia giàu có nhất ở Đông Nam Á, song Việt Nam đã trở thành "hình mẫu" chống dịch COVID-19 khi thành công trong việc kiểm soát sự lây lan của virus SARS-CoV-2.
Những trường hợp xử lý hình sự
Trong đó, Tòa án nhân dân Tối cao hướng dẫn áp dụng pháp luật đối với các trường hợp bị xử lý vi phạm theo Bộ luật Hình sự.
Theo đó, người đã được thông báo mắc bệnh, người nghi ngờ mắc bệnh hoặc trở về từ vùng có dịch COVID-19 đã được thông báo cách ly thực hiện một trong các hành vi: Trốn khỏi nơi cách ly; không tuân thủ quy định về cách ly; từ chối, trốn tránh việc áp dụng biện pháp cách ly, cưỡng chế cách ly; không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối và hành vi đó gây lây truyền dịch COVID-19 cho người khác bị coi là trường hợp thực hiện “hành vi khác làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người” quy định tại điểm c khoản 1 Điều 240 Bộ luật Hình sự và bị xử lý về tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm cho người khác.
Phun hóa chất khử khuẩn phương tiện vào đón công dân hoàn thành thời gian cách ly tại Trung đoàn 58. Ảnh: Dương Giang - TTXVN
Người chưa bị xác định mắc COVID-19 nhưng sống trong khu vực đã có quyết định cách ly, quyết định phong tỏa thực hiện một trong các hành vi: Trốn khỏi khu vực bị cách ly, khu vực bị phong tỏa; không tuân thủ quy định cách ly; từ chối, trốn tránh việc áp dụng biện pháp cách ly, cưỡng chế cách ly; không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối. Nếu hành vi đó gây thiệt hại từ 100 triệu đồng trở lên do phát sinh chi phí phòng, chống dịch thì bị xử lý về tội vi phạm quy định về an toàn ở nơi đông người theo quy định tại Điều 295 Bộ luật Hình sự.
Chủ cơ sở kinh doanh, người quản lý cơ sở kinh doanh dịch vụ (như quán bar, vũ trường, karaoke, dịch vụ mát-xa, cơ sở thẩm mỹ…) thực hiện hoạt động kinh doanh khi đã có quyết định tạm đình chỉ hoạt động kinh doanh để phòng chống dịch COVID-19 của cơ quan, người có thẩm quyền, gây thiệt hại từ 100 triệu đồng trở lên do phát sinh chi phí phòng, chống dịch bị xử lý về tội vi phạm quy định về an toàn ở nơi đông người theo quy định tại Điều 295 Bộ luật Hình sự.
Người có hành vi đưa lên mạng máy tính, mạng viễn thông thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, thông tin xuyên tạc về tình hình dịch COVID-19, gây dư luận xấu bị xử lý về tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định tại Điều 288 Bộ luật Hình sự.
Người có hành vi đưa trái phép thông tin cá nhân, bí mật đời tư xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của nhân viên y tế, người tham gia phòng, chống dịch COVID-19, người mắc bệnh, người nghi ngờ mắc bệnh bị xử lý về tội làm nhục người khác theo quy định tại Điều 155 Bộ luật Hình sự.
Người có hành vi lợi dụng dịch COVID-19 đưa ra thông tin không đúng sự thật về công dụng của thuốc, vật tư y tế về phòng, chống dịch bệnh nhằm chiếm đoạt tài sản của người khác bị xử lý về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự.
Người có hành vi đã, đang hoặc nhằm đưa trái phép thuốc, vật tư y tế dùng vào việc phòng, chống dịch COVID-19 ra khỏi biên giới nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nhằm thu lợi bất chính bị xử lý về tội buôn lậu theo quy định tại Điều 188 Bộ luật Hình sự.
Người có hành vi lợi dụng sự khan hiếm hoặc tạo sự khan hiếm giả tạo trong tình hình dịch COVID-19 để mua vét hàng hóa đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công bố là mặt hàng bình ổn giá hoặc hàng hóa được Nhà nước định giá nhằm bán lại để thu lợi bất chính bị xử lý về tội đầu cơ theo quy định tại Điều 196 Bộ luật Hình sự.
Người có hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc thủ đoạn khác cản trở người thi hành công vụ trong phòng, chống dịch COVID-19 bị xử lý về tội chống người thi hành công vụ theo quy định tại Điều 330 Bộ luật Hình sự.
Người có trách nhiệm trong phòng, chống dịch COVID-19 nhưng không triển khai hoặc triển khai không kịp thời, không đầy đủ các biện pháp phòng, chống dịch bệnh theo quy định gây hậu quả nghiêm trọng bị xử lý về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo quy định tại Điều 360 Bộ luật Hình sự.
Áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng
Cùng với đó, Tòa án nhân dân Tối cao hướng dẫn về áp dụng hình phạt, biện pháp tư pháp.
Trong đó, áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với trường hợp phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng (như làm lây lan dịch bệnh cho từ 2 người trở lên, làm chết người…). Áp dụng hình phạt chính là hình phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù nhưng cho hưởng án treo theo đúng quy định của pháp luật đối với trường hợp phạm tội chưa gây ra hậu quả hoặc gây hậu quả ít nghiêm trọng (chưa làm lây lan dịch bệnh). Ngoài việc áp dụng hình phạt chính, Tòa án xem xét áp dụng hình phạt bổ sung và biện pháp tư pháp theo quy định của Bộ luật Hình sự.
Tòa án nhân dân Tối cao cũng hướng dẫn tổ chức xét xử đối với vụ án liên quan đến phòng, chống dịch COVID-19. Theo đó, các cấp Tòa án chủ động phối hợp với Cơ quan điều tra và Viện kiểm sát cùng cấp để áp dụng thủ tục rút gọn đối với vụ án có đủ điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn theo quy định tại Điều 456 của Bộ luật Tố tụng hình sự; đối với vụ án không đủ điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn thì đưa ra xét xử trong thời hạn không quá ½ thời hạn theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.
Trong thời gian có dịch COVID-19, Tòa án phải đưa các vụ án liên quan đến phòng, chống dịch COVID-19 ra xét xử nhưng bảo đảm quy định về phòng, chống dịch (phòng xử án bố trí tối đa không quá 10 người; trường hợp phải triệu tập người tham gia phiên tòa vượt quá số lượng này thì phải bố trí cho họ ngồi ở phòng khác và sử dụng các thiết bị điện tử (micro, loa, ti vi, camera…) để họ tham gia phiên tòa hoặc xét xử lần lượt từng bị cáo, người tham gia tố tụng; bố trí khoảng cách giữa những người tham gia phiên tòa tối thiểu là 2 mét; chỉ cho người được Tòa án triệu tập vào phòng xử án để tham dự phiên tòa...
Trong quá trình xét xử, các cấp Tòa án cần có phương án tuyên truyền phù hợp như đưa thông tin, hình ảnh, bài viết, phóng sự… về việc xét xử vụ án trên các phương tiện thông tin đại chúng, để bảo đảm công tác giáo dục, phòng ngừa chung.
Xuân Tùng - TTXVN