(Thethaovanhoa.vn) - Người xưa quan niệm rằng, vào ngày 23 tháng Chạp, Táo quân sẽ cưỡi cá chép lên thiên đình, báo cáo với Ngọc Hoàng về việc làm tốt xấu của gia chủ. Ngoài việc chuẩn bị mâm cỗ cúng ông Công ông Táo đầy đủ, người xưa còn quan niệm giờ cúng ông Công ông Táo, giờ thả cá chép cũng phải chuẩn chỉ.
Tham khảo Bài cúng ông Công ông Táo ngày 23 tháng Chạp theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa.
Chính vì thế, nhiều gia đình mua cá chép sống về làm lễ cúng tiễn ông Công ông Táo với ý niệm các ông lên đường "thuận buồm xuôi gió".
Bên cạnh đó, thả cá chép cũng mang ý nghĩa thăng hoa, biểu tượng cho tinh thần vượt khó, hướng đến một kết quả tốt đẹp. Vì vậy, phong tục này vẫn đang được phát huy và lưu truyền lại cho thế hệ sau hiểu được văn hóa dân tộc.
Mặc dù không có quy chuẩn cụ thể, nhưng các nhà sư đều cho rằng phóng sinh là để khơi lòng thiện lành của con người. Vì vậy, nên tránh việc cá bị chết trước khi được phóng sinh.
Theo quan niệm dân gian, cá chép phải được thả trước giờ Ngọ (12h trưa ngày 23 tháng Chạp) thì mới kịp lên Thiên đình. Do vậy, ngay từ tối ngày 22 đến sáng sớm 23 tháng Chạp, người người đã bắt đầu thả cá ra sông, suối, hồ nước gần nhà.
Cách chọn cá chép cúng Táo quân, địa điểm, thời gian thả cá
Việc lựa chọn cá chép để thắp hương rất quan trọng. Bạn nên chọn những con cá chép sống khỏe mạnh. Khi mua bạn nên quan sát tỉ mỉ xem cá chép mình định mua có thể sống sót hay không, đảm bảo cá có thể tiếp tục sinh tồn được trong một thời gian dài, tránh tình trạng cá chết khi thả. Cá chép khỏe mạnh là những con bơi nhanh, quẫy mạnh và không tróc vẩy.
Theo quan niệm dân gian, cá chép nên thả trước giờ Ngọ (12 giờ trưa ngày 23/12) để Táo quân có đủ thời gian lên chầu trời. Do vậy các gia đình nên chú ý thời gian để thả cá chép đúng cách nhất.
Trước khi phóng sinh bạn cần nên suy xét kĩ lưỡng môi trường nơi đó, ví dụ như nơi đó có thích hợp để cá chép sinh tồn hay không? Chất lượng nước thế nào? Có ô nhiễm không? Nước nông hay sâu? Bạn nên chọn ao hồ nên rộng rãi, thoải mái và có cảnh quan đẹp để thả cá chép. Tránh thả cá ở những nơi nước bẩn để tránh cá bị chết.
Ngoài ra, việc thả cá bạn không nên nói với những người khác đề phòng những người có tâm địa không tốt biết được vị trí bạn thả, đợi bạn thả xong sẽ đi vớt lại cá và sử dụng mục đích xấu. Phóng sinh cá không nên vứt túi nilông xuống tránh làm ô nhiễm môi trường.
Cách thả cá đúng trong ngày ông Công ông Táo
Khi thả cá bạn nên nhẹ nhàng và từ từ để tránh va chạm mạnh làm cá chết. Tuyệt đối không đứng ở thành cầu hay các điểm trên cao ném cá xuống sông, hồ, khiến cá không thể sống được. Người thả cá cũng không phóng sinh cá ở những nơi môi trường bị ô nhiễm vì cá sẽ ít cơ hội để sống sót.
Tuyệt đối tránh hành vi thả cá ồ ạt, theo phong trào, không chú ý xem cá có cơ hội sống sót hay không. Người dân cũng cần tránh việc đi thả cá mà đổ, ném, quăng cá hoặc ném luôn cả túi ni lông chứa cá xuống ao, hồ, làm ô nhiễm môi trường.
Ảnh minh họa
Tâm thái khi đi khi đi thả cá rất quan trọng, cần vui vẻ, thoải mái đi phóng sinh cá. Trong lúc thả cá cũng không cần phải cầu khấn gì cả, chỉ cần đơn giản nghĩ là mình đang đơn thuần cứu vớt chúng là được.
Sau khi thả cá, nên lưu lại một chút xem cá đã bơi đi chưa, tránh tình trạng cá mắc kẹt hoặc "lưu luyến" chưa muốn rời đi.
Văn khấn cúng ông Công ông Táo 23 tháng Chạp
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy Ngài đông trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân.
Tín chủ (chúng) con là: ……………
Ngụ tại:…….............................……
Hôm nay, ngày 23 tháng Chạp tín chủ chúng con thành tâm sắp sửa hương hoa phẩm vật, xiêm hài áo mũ, kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương tín chủ con thành tâm kính bái.
Chúng con kính mời ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân hiển linh trước án hưởng thụ lễ vật.
Cúi xin Tôn thần gia ân xá tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ chúng con sai phạm.
Xin Tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chúng con, trai gái, già trẻ sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành.
Chúng con lễ bạc tâm thành, kính lễ cầu xin, mong Tôn thần phù hộ độ trì.
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Khôi Nguyên (tổng hợp)